Hôm qua 30.10 là ngày cuối cùng được thực hiện nghĩa vụ tài chính theo Quyết định 02/2020, nên nhiều người đã đến bộ phận tiếp nhận và trả kết quả hồ sơ, các chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai xếp hàng từ sáng sớm với hy vọng kịp hoàn thành trong ngày để được đóng tiền sử dụng đất thấp hơn.
Chạy đua đi nộp hồ sơ nhà đất
Từ 4 giờ sáng ngày 30.10, mẹ con bà Trang, hơn 80 tuổi, đã có mặt tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả hồ sơ H.Củ Chi (TP.HCM) bốc số thứ tự nộp hồ sơ chuyển mục đích cho hơn 1.000 m2 đất nông nghiệp lên đất thổ cư. Tuy nhiên, cũng phải đến hơn 14 giờ cùng ngày hồ sơ của bà mới xong. Dù mệt mỏi vì dậy sớm chờ đợi nhưng bà Trang thở phào nhẹ nhõm cho biết hay tin TP chuẩn bị ban hành bảng giá đất điều chỉnh với mức tăng hơn hàng chục lần so với bảng giá đất hiện hành, mẹ con bà tức tốc đi làm hồ sơ xin chuyển mục đích cho khu đất trên.
Trong quá trình làm hồ sơ thì chồng bà không may qua đời nên bà phải làm thêm một bước nữa là làm thủ tục di chúc, cập nhật lại tên mình lên sổ đỏ. Do đã quá lớn tuổi và phải mất hơn nửa ngày vật lộn với hồ sơ, giấy tờ khiến bà thấm mệt. Trao đổi với chúng tôi, con bà Trang cho biết do bà đã lớn tuổi nên cũng muốn chuyển số đất nông nghiệp nói trên lên đất ở để phân chia cho các con trước khi mình qua đời và cũng để kịp được tính tiền sử dụng đất theo bảng giá đất cũ, thấp hơn nhiều lần so với bảng giá đất điều chỉnh sẽ có hiệu lực từ ngày 31.10.
Ngày 30.10 là thời điểm cuối Quyết định 02/2020 còn hiệu lực nên người dân đi nộp hồ sơ rất đông
Ảnh: ĐÌNH SƠN
Tuy nhiên không phải ai cũng may mắn được hoàn tất hồ sơ như trường hợp của mẹ con bà Trang. Đến chiều ngày 30.10 theo ghi nhận của chúng tôi, tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả hồ sơ H.Củ Chi rất đông người dân vẫn đang ngồi xếp hàng để chờ lấy số thứ tự nộp hồ sơ. Trên khuôn mặt ai cũng thể hiện sự mệt mỏi vì nắng nóng, căng thẳng và cả đói, khát khi không dám rời đi do sợ "mất lượt". Chị Ngọc, một người xếp hàng, cho biết do nhà ở xa nên mãi đến 9 giờ sáng chị mới di chuyển được đến Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả hồ sơ H.Củ Chi chờ tới lượt. Tuy nhiên đến 10 giờ thì hết số thứ tự nên chị và nhiều người dân khác vẫn tiếp tục xếp hàng đến chiều để chờ bốc số.
"Chúng tôi phải ngồi ngoài sân từ sáng, không dám đi ăn uống, thậm chí mắc vệ sinh cũng không dám đi vì sợ mất chỗ. Vì có số thứ tự rồi mới được vào trong để nộp hồ sơ. Trước đây tôi không có tiền nên không thể chuyển mục đích từ đất nông nghiệp lên đất ở. Nhưng nay nhà đã xuống cấp, thường xuyên bị ngập và quá chật chội nên bây giờ tôi phải đi chuyển thổ cư cho gần 40 m2 đất còn lại để làm nhà rộng hơn. Tôi cũng nghe tin từ ngày 31.10 giá đất sẽ tăng nên cố xoay xở để chuyển lên đất ở cho xong. Chứ giá đất tăng quá cao, gia đình không có tiền để đóng thì không biết tính thế nào", chị Ngọc cho biết.
Vẻ mặt khá lo lắng, anh Long, một người dân ở H.Hóc Môn, có mặt từ 7 giờ sáng nhưng đến đầu giờ chiều vẫn chưa thể nộp được hồ sơ vì số lượng người xếp hàng rất đông. Anh Long có nhu cầu chuyển mục đích sử dụng cho khu đất 306 m2 từ đất nông nghiệp lên đất ở. Hiện nay lô đất của anh đang làm hồ sơ chuyển thổ cư có giá khoảng 900.000 đồng/m2 nhưng theo bảng giá đất điều chỉnh thì sẽ tăng lên khoảng 15 triệu đồng/m2. Do vậy khi biết thông tin đến ngày 30.10 là ngày cuối cùng được áp dụng tính tiền sử dụng đất theo bảng giá trong Quyết định 02/2020, để kịp nộp hồ sơ, anh Long đã phải đi chuẩn bị đo vẽ từ nhiều ngày trước đó.
"Mới hôm qua tôi mới nhận được bản vẽ làm hôm nay từ sáng sớm tôi đã dậy đi làm hồ sơ cho kịp. Với giá đất hiện tại người nông dân như tôi còn có khả năng xoay tiền để đóng tiền sử dụng đất, chứ tăng như bảng giá đất mới áp dụng từ ngày 31.10 thì không thể nào đóng nổi. Hoặc có tiền đóng thuế xong, cũng không còn tiền để xây nhà", anh Long căng thẳng.
Thời điểm nào được áp dụng Quyết định 02/2020?
Đa số người dân đều kỳ vọng hồ sơ của họ kịp nộp trước ngày 31.10 để được đóng tiền theo bảng giá đất của Quyết định 02/2020. Thế nhưng mới đây Cục Thuế TP.HCM đã có văn bản hướng dẫn triển khai thực hiện Quyết định 79/2024 của UBND TP.HCM đến các chi cục thuế, phòng quản lý các khoản thu từ đất, phòng công nghệ thông tin. Theo đó, đến cuối ngày 30.10, các chi cục thuế khóa sổ nhận hồ sơ xác định nghĩa vụ tài chính về đất đai trên hệ thống liên thông điện tử, in danh sách số lượng hồ sơ đủ điều kiện tiếp nhận trong ngày và ký xác nhận với cơ quan TN-MT. Về thời điểm tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất (trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất, công nhận quyền sử dụng đất), Cục thuế cho biết thực hiện theo quy định tại khoản 3 điều 155 luật Đất đai 2024, ngày hiệu lực của bảng giá đất theo Quyết định số 79/2024 của UBND TP.HCM.
Điều đó có nghĩa là người dân xếp hàng nộp hồ sơ ở Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả hồ sơ chưa chắc đã được tính thuế theo bảng giá đất hiện hành mà hồ sơ đó phải được chuyển qua cơ quan thuế kịp trong ngày 30.10 như thông báo của Cục Thuế TP.HCM.
Trao đổi với Thanh Niên, lãnh đạo một chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai tại TP.HCM thừa nhận với thông báo của ngành thuế sẽ có nhiều hồ sơ của người dân nộp trong ngày 30.10 không kịp chuyển qua cơ quan thuế trong ngày để được tính nghĩa vụ tài chính. "Hiện nay đang có cách hiểu và cách thực hiện chưa thống nhất giữa các bên. Trong khi đại đa số người dân hiểu rằng đến ngày 30.10 là thời hạn cuối họ được tính nghĩa vụ tài chính theo bảng giá đất của Quyết định 02/2020, nếu kịp nộp hồ sơ và có biên nhận theo Quyết định 79 còn ngành thuế lại hiểu rằng thời điểm tính tiền sử dụng đất như quy định trong luật Đất đai. Không chỉ vậy, khi người dân nộp hồ sơ vào bộ phận một cửa hay nộp tại các chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai, nơi đây phải chuyển hồ sơ xuống phường/xã để niêm yết, đi kiểm tra hiện trạng...
Nếu nhà đất không tranh chấp, đúng hiện trạng thì mới trình UBND quận, huyện để ra quyết định cho chuyển mục đích sử dụng đất... Xong các thủ tục này mới có phiếu chuyển qua thuế để tính nghĩa vụ tài chính. Để có được phiếu chuyển qua ngành thuế, cũng phải mất thời gian khá dài. Do vậy, việc Cục thuế TP.HCM yêu cầu các chi cục thuế khóa sổ nhận hồ sơ xác định nghĩa vụ tài chính về đất đai trên hệ thống liên thông điện tử từ cuối ngày 30.10 sẽ khiến nhiều hồ sơ của người dân nộp trong ngày 30.10 thậm chí nộp trước đó không thể kịp hoàn thành chuyển qua thuế", vị này phân tích.
Theo TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế tài nguyên và môi trường, Quyết định 79/2024 của UBND TP ngày 21.10 đã có điều khoản chuyển tiếp quy định trường hợp cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã tiếp nhận hồ sơ của người sử dụng đất trước thời điểm quyết định này có hiệu lực thi hành (ngày 31.10 - PV), giá đất để tính nghĩa vụ tài chính, thuế về đất đai được tiếp tục thực hiện theo quy định tại thời điểm nộp hồ sơ. Nên việc Cục Thuế TP.HCM có văn bản hướng dẫn các chi cục thuế thực hiện Quyết định 79 nhưng lại khóa sổ nhận hồ sơ từ cuối ngày 30.10 sẽ gây lo lắng, khó khăn cho người dân.
Để tránh thiệt thòi cho người dân trong quá trình chuyển tiếp, cơ quan thẩm quyền nên thống nhất chốt danh sách hồ sơ hợp lệ nộp đến trước ngày 30.10 cho cơ quan thuế để giải quyết theo một cửa liên thông tại quận huyện. Trường hợp hồ sơ không đạt, bị lỗi do không đủ điều kiện về quy định của luật đất đai thì sẽ trả lại hồ sơ theo quy định.
TS Phạm Viết Thuận
