Tưởng chừng đơn giản nhưng chỉ một sơ suất nhỏ khi lập di chúc nhà đất cũng có thể khiến văn bản không được công chứng và mất hiệu lực pháp lý. Từ ngày 1/7/2025, Luật Công chứng 2024 chính thức có hiệu lực, siết chặt các điều kiện lập và công chứng di chúc – đặc biệt với bất động sản. Trong đó, có 2 trường hợp cụ thể mà công chứng viên được quyền từ chối công chứng, người dân cần nắm rõ để tránh rơi vào rủi ro pháp lý nghiêm trọng.
1. Không được ủy quyền lập di chúc
Theo Luật Công chứng 2024, người lập di chúc phải trực tiếp thực hiện việc lập di chúc, không được ủy quyền cho bất kỳ ai. Người lập phải tự ký hoặc ký và điểm chỉ vào văn bản di chúc trước sự chứng kiến của công chứng viên.
Nếu người này không thể ký và cũng không thể điểm chỉ, thì phải có người làm chứng theo đúng quy định pháp luật. Nếu không đáp ứng điều kiện này, công chứng viên có quyền từ chối thực hiện công chứng.
2. Có dấu hiệu mất năng lực hành vi dân sự hoặc bị ép buộc
Trong quá trình tiếp nhận yêu cầu công chứng di chúc, nếu công chứng viên phát hiện người lập di chúc:
- Có dấu hiệu mất năng lực hành vi dân sự, hoặc bị hạn chế khả năng nhận thức, làm chủ hành vi;
- Có căn cứ cho thấy việc lập di chúc bị lừa dối, đe dọa hoặc cưỡng ép;
… thì công chứng viên sẽ yêu cầu làm rõ. Nếu không thể chứng minh được tính minh bạch, tự nguyện của người lập di chúc, công chứng viên sẽ từ chối công chứng.
3. Trường hợp đặc biệt: Tình trạng nguy kịch
Nếu người lập di chúc đang trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, có thể lập di chúc mà không cần xuất trình đủ giấy tờ. Tuy nhiên, điều này phải được ghi rõ trong văn bản công chứng. Nếu sau 3 tháng, người đó đã hồi phục nhưng không bổ sung hồ sơ đầy đủ theo quy định, thì văn bản công chứng cũng không còn giá trị pháp lý.
Lưu ý quan trọng dành cho người lập di chúc nhà đất
Việc lập di chúc không chỉ để lại tài sản cho người thừa kế mà còn là căn cứ pháp lý quan trọng khi xảy ra tranh chấp. Vì vậy, hiểu đúng quy định mới về công chứng di chúc sẽ giúp người dân:
- Đảm bảo tính hợp pháp và hiệu lực của di chúc;
- Tránh tranh chấp trong gia đình;
- Đảm bảo quyền lợi người được thừa kế.
